Obchody Dnia Edukacji Narodowej upamiętniają rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej w 1773 r. Pierwotnie, z mocy ustawy z 1972 r. Karta praw i obowiązków nauczyciela zostało określone jako „Dzień Nauczyciela”, dopiero w 1982 r., wraz z uchwaleniem ustawy Karta Nauczyciela, przyjęto nazwę „Dzień Edukacji Narodowej”, a samo święto nie dotyczyło już wyłącznie nauczycieli, lecz wszystkich pracowników oświaty.

Pracujący w edukacji, zatrudnieni w szkołach

Liczba pracujących w sekcji P (Edukacja) systematycznie, z roku na rok, rośnie. W 2010 r. ogólna liczba osób w niej pracujących wyniosła 64,4 tys., a dziesięć lat później już 77,4 tys. (wzrost o 13,0 tys.; 20,2%).

Wykres 1. Pracujący (faktyczne miejsca pracy) w sekcji P (Edukacja) w województwie pomorskim w latach 2010-2020

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Transkrypcja danych do Wykresu 1. Pracujący (faktyczne miejsca pracy) w sekcji P (Edukacja) w województwie pomorskim w latach 2010-2020 (PDF, 605 KB)  

Znacznie większą dynamikę wzrostu obserwowano w przypadku kobiet – była ona ponad dwukrotnie wyższa niż w przypadku mężczyzn. W latach 2010-2020 liczba kobiet pracujących w sekcji „Edukacja” wzrosła o 11,3 tys., tj. o 23,1%, zaś liczba mężczyzn o 1,7 tys.; tj. o 10,8%.

Rosnąca tendencja obserwowana była również w przypadku nauczycieli(ek) zatrudnionych w poszczególnych typach szkół: z roku na rok liczba zatrudnionych w pełnym wymiarze i niepełnozatrudnionych nauczycieli(ek) w przeliczeniu na pełne etaty zwiększała się, a udział kobiet był większy niż mężczyzn. 

Wykres 2. Nauczyciele(ki) pełnozatrudnieni(one) i niepełnozatrudnieni(one) w przeliczeniu na etaty według płci (udział na podstawie sum dla poszczególnych typów szkół)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Transkrypcja danych do Wykresu 2. Nauczyciele(ki) pełnozatrudnieni(one) i niepełnozatrudnieni(one) w przeliczeniu na etaty według płci (PDF, 593 KB) 

Najwięcej nauczycieli i nauczycielek w przeliczeniu na pełne etaty w województwie pomorskim zatrudnionych było w szkołach podstawowych – 17,6 tys., a wśród nich 83% stanowiły kobiety. Drugi, co do wielkości zatrudnienia typ szkół, to licea ogólnokształcące, w których zatrudnionych było 3,1 tys. osób, z czego 70% to kobiety. Z kolei w szkołach branżowych zatrudnionych było 0,9 tys. nauczycieli i nauczycielek, a udział zatrudnienia mężczyzn był w nich największy i wyniósł 40%.

W szkolnictwie przeważały zatem kobiety. Inaczej sytuacja wyglądała w szkolnictwie wyższym – tu statystycznie dominowali mężczyźni, choć ich przewaga nie była znacząca. Według danych za 2018 r. udział mężczyzn wynosił 53,7%. Kiedy jednak przyjrzymy się udziałom płci wśród nauczycieli(ek) akademickich, okazuje się, że więcej mężczyzn niż kobiet było w dwóch grupach: profesorów i docentów.

Wykres 3. Nauczyciele(ki) akademiccy(ckie) w województwie pomorskim w 2018 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS.

Transkrypcja danych do Wykresu 3. Nauczyciele(ki) akademiccy(ckie) w województwie pomorskim w 2018 r. (PDF, 602 KB)

Najliczniejszą grupę nauczycieli(ek) akademickich w przeliczeniu na pełne etaty w 2018 r. stanowili adiunkci(tki) (2112), zaś najmniej liczną – docenci(tki) (24). Należy jednak nadmienić, że stopień naukowy docenta(ki) funkcjonował w Polsce od 1920 r., a z dniem 1 października 2011 r. możliwość zatrudniania na tym stanowisku została zlikwidowana. Z racji stopniowego wygaszania zatrudnienia na stanowisku docenta(ki) wynika ich znikomy udział w liczbie nauczycieli(ek) akademickich.

Nauczyciele(ki) w Barometrze zawodów

Wśród grup zawodów objętych prognostycznym badaniem zapotrzebowania na pracowników „Barometr zawodów” aż siedem to nauczyciele(ki). W aż 6 z tych grup prognozuje się deficyt poszukujących pracy na poziomie województwa pomorskiego, zaś w układzie powiatów sytuacja prezentuje się w następujący sposób:

• nauczyciele(ki) języków obcych i lektorzy(ki) – deficyt w 16 powiatach;
• nauczyciele(ki) nauczania wczesnoszkolnego – deficyt w 7 powiatach;
• nauczyciele(ki) praktycznej nauki zawodu – deficyt w 13 powiatach (w tym w 1 duży deficyt);
• nauczyciele(ki) przedmiotów ogólnokształcących – deficyt w 13 powiatach;
• nauczyciele(ki) przedmiotów zawodowych – deficyt w 13 powiatach (w tym w 3 duży deficyt);
• nauczyciele(ki) przedszkoli – deficyt w 13 powiatach;
• nauczyciele(ki) szkół specjalnych i oddziałów integracyjnych – deficyt w 10 powiatach.

Opracowanie: Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy, WUP w Gdańsku